Komputery

IKS 01/86 - Klasyfikacja i zastosowanie sprzętu mikrokomputerowego

Coraz powszechniejsze zastosowanie mikrokomputerów w różnych dziedzinach zrodziło potrzebę ich klasyfikacji. W literaturze fachowej oraz wśród producentów istnieje wielka różnorodność poglądów dotyczących kryteriów podziału tego sprzętu. Powoduje to wiele nieporozumień i niejednoznaczności w określaniu obszarów ich zastosowań. Mając na uwadze potrzebę ujednolicenia fachowe o słownictwa oraz formułowania wymagań technicznych dla poszczególnych grup mikrokomputerów Komisja Międzynarodowa RWPG do Spraw Techniki Obliczeniowej zaproponowała następujący podział mikrokomputerów: ręczne, kieszonkowe, domowe i personalne. Ponadto mikrokomputery personalne podzielono na 8-bitowe, 16-bitowe oraz personalne mikro-EMC.
      Mikrokomputery ręczne są przedłużeniem produkcji kalkulatorów elektronicznych. Typowym przedstawicielem tej klasy sprzętu jest mikrokomputer HP41CV serii 40 firmy Hewlett Packard. Mikrokomputer ten cechuje miniaturowa klawiatura alfanumeryczna, 15-znakowy alfanumeryczny wyświetlacz na ciekłych kryształach, pamięć dynamiczna (RAM) zawierająca 319 rejestrów. Ponadto mikrokomputer ten wyposażony jest w układ sprzężenia video, pozwalający na podłączenie do niego między innymi drukarki, magnetofonu i czytnika kodów paskowych.
      Mikrokomputery kieszonkowe charakteryzuje wysoki stopień scalenia i miniaturyzacji jednostki centralnej oraz urządzeń peryferyjnych. W swoim zestawie mają najczęściej dołączoną drukarkę oraz układ sprzęgający umożliwiający podłączenie magnetofonu kasetowego.
      Niektóre spośród mikrokomputerów kieszonkowych mają wbudowane czytniki kart magnetycznych oraz układy umożliwiające współpracę z magnetofonem minikaset cyfrowych, drukarką, platerem oraz monitorem telewizyjnym. W najbardziej popularnych mikrokomputerach tej grupy wykorzystywane są procesory 8-bitowe lub dwa procesory 4-bitowe, a ponadto pamięć stała (ROM) o pojemności do 48 KB, pamięć dynamiczną (RAM) o pojemności do 16 K8, klawiatura kalkulatorowa, a także 32-znakowy wyświetlacz zbudowany na diodach luminescencyjnych. Przedstawicielami tej grupy mikrokomputerów są PC-1500 SHARP oraz HHC-PANASONIC.
      Mikrokomputery domowe przeznaczone są do współpracy z domowymi odbiornikami telewizyjnymi, magnetofonami kasetowymi oraz innymi mikrokomputerami personalnymi dzięki wbudowanym układom asynchronicznego sprzężenia szeregowego. Mikrokomputery domowe cechują: pojemność pamięci operacyjnej do 64 KB, standardowa klawiatura o układzie podobnym do występującego w maszynach do pisania, zastosowanie odbiornika telewizyjnego jako monitora (ekran podzielono na 16-24 linie, a w każdej po 40-64 znaki pisarskie), a także możliwość wykorzystania magnetofonów kasetowych oraz pamięci na dyskach elastycznych jako pamięci masowych. Do typowych przedstawicieli mikrokomputerów domowych należy zaliczyć ATARI 400 oraz ZX81 firmy Sinclair.
      Mikrokomputery personalne 8-bitowe z dyskowym systemem operacyjnym są konstruowane głównie z myślą o zastosowaniu w różnych konfiguracjach urządzeń przeznaczonych do nauki. Podstawowy zestaw zawiera: pamięć operacyjną o pojemności 64 KB, dyskowy system operacyjny, złącza do drukarki wierszowej, magnetofonu kasetowego i pamięci zewnętrznej na dyskach elastycznych. Ponadto zestaw zawiera monitor ekranowy, na którym można wyświetlać informację w 24 wierszach 80-znakowych, przy czym można używać znaków i liter alfabetu łacińskiego oraz cyrylicy. Jako typowy mikrokomputer tej grupy można uznać: APPLE II i TRS-90.
      Mikrokomputery personalne 16-bitowe są wykorzystane w pracach naukowo-badawczych, w projektowaniu inżynierskim, w automatyzacji prac biurowych i innych. Podstawowy zestaw tego typu mikrokomputerów zawiera: moduły procesora z pamięcią stałą (ROM) i dynamiczną (RAM), kontrolery monitora ekranowego, pamięć na dyskach twardych i elastycznych oraz kontrolery komunikacyjne. Wśród urządzeń najczęściej podłączanych do mikroprocesora można wymienić czarno-białe lub kolorowe monitory ekranowe, pamięci na dyskach twardych i elastycznych, drukarki oraz platery. Typowymi przedstawicielami tej grupy mikrokomputerów są: APPLE-LISA, IBM PC/XT oraz HP-150.
      Personalne mikro-EMC mogą być wykorzystywane we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej, głównie do: obliczeń naukowo-technicznych, zbierania I obróbki danych, opracowywania i uruchamiania programów, obsługi stanowisk inżynierskich, budowy i rozbudowy komputerowych sieci abonenckich. Klawiatura i monitor są tu elementami przenośnymi. Do najczęściej podłączanych urządzeń peryferyjnych należą minidyski elastyczne, dyski magnetyczne typu WINCHESTER, drukarki, klawiatury alfanumeryczne, monitory ekranowe oraz urządzenia służące do wprowadzania i wyprowadzania danych. Typowymi przedstawicielami mikrokomputerów tej grupy są MBC 4050 firmy SANYO oraz RAINBOW 100 firmy DEC.
      Mikrokomputery personalne 8- i 16-bitowe znajdują zastosowanie przede wszystkim jako procesory obróbki tekstów i procesory zarządzania bazami danych, końcówki sieci lokalnych, ułatwiają wykorzystanie grafiki komputerowej, a także są narzędziami obliczeniowymi w komputerowych systemach księgowości i edukacyjnych. Rozważając strukturę zastosowań znanych mikrokomputerów można stwierdzić, że są one najczęściej wykorzystywane jako procesory obróbki tekstów. Za ich pomocą można wyświetlać, łączyć i formułować teksty na ekranie monitora oraz przechowywać na dyskietkach, wykorzystywanych jako nośniki standardowych fragmentów tekstu (np. nagłówki).
      Obecnie na krajowym rynku mikrokomputerowym spotyka się wyroby przedsiębiorstw państwowych oraz firm prywatnych i polonijnych. Do mikrokomputerów domowych żaliczyć można: MERITUM-1, MERITUM-2, IMZ-80 oraz ZX 81.
      Mikrokomputer MERITUM-1, wzorowany na mikrokomputerze TRS-80, produkowany jest w Zakładach Urządzeń komputerowych MERA-ELZAB. W skład zestawu mikrokomputera wchodzą: moduł klawiatury wraz z mikroprocesorem oraz układami sprzęgającymi moduł zasilacza, odbiornika telewizyjnego NEPTUN 156 oraz magnetofon kasetowy.
      Mikrokomputer IMZ-80, produkowany przez firmę IMPOL-II, może współpracować z monitorem telewizyjnym, magnetofonem kasetowym oraz drukarką znakowo-mozaikową. Do omawianej grupy należy również zaliczyć mikrokomputer SPECTRUM wykorzystywany w szkolnictwie średnim.
      Wśród mikrokomputerów 8-bitowych wymienić należy mikrokomputery serii ELWRO 500 i MK 4500 oraz MERA 660 i ComPAN-8. Mikrokomputer ELWRO 500 produkowany jest w Zakładach Elektronicznych MERA-ELWRO; w skład zestawu wchodzą moduły jednostki centralnej, klawiatury, pamięci na dyskach elastycznych, monitora ekranowego oraz drukarki.
      Mikrokomputery serii MK 4500 produkowane są przez Krakowską Fabrykę Aparatów Pomiarowych MERA-KFAP oraz składają się z modułów: jednostki centralnej, monitora ekranowego, pamięci na dyskach elastycznych oraz klawiatury.
      Mikrokomputer MERA 660 jest produkowany przez Centrum Naukowo-Produkcyjne Systemów Sterowania MERA-STER w dwóch wersjach konstrukcyjnych autonomicznej -jako samodzielne stanowisko pracy projektanta oraz sieciowej - jako terminal sieci SN-60 lub ETHERNET.
      Producentem mikrokomputerów ComPAN-8 są Zakłady Urządzeń Komputerowych MERA-ELZAB i jest on przeznaczony do automatyzacji badań naukowych oraz do pracy jako programowana końcówka systemów komputerowych. W skład mikrokomputera wchodzą moduły: procesora, odwzorowania zawartości pamięci na ekranie monitora (tzw. moduł Video-RAM), kontrolerów drukarki DZM-180/KSRE i pamięci na dyskach elastycznych oraz specjalizowane.
      Do tej grupy mikrokomputerów należy zaliczyć także IMP-85 produkowany przez firmę IMPOL-II oraz mikrokomputery specjalizowane PSPD-90 i RTDS-8. Komputeryzacja może dać oczekiwane rezultaty tylko wtedy, gdy z żelazną konsekwencją będzie się przestrzegać zasady, że odpowiednie narzędzie ma znaleźć się w odpowiednich rękach. W myśl tej zasady nie należy stosować mikrokomputerów w rozwiązaniach wymagających operowania na dużych zbiorach danych w długich okresach. W takich wypadkach mikrokomputery mogą być wykorzystywane tylko marginalnie, dla uzyskania efektów krótkotrwałych i wspomagających, nie należy też oczekiwać, że w wyniku zastosowania mikrokomputerów nastąpi zdecydowana poprawa w danej dziedzinie.
      Aby wykluczyć wypadki nieuzasadnionego stosowania mikrokomputerów, producenci tego sprzętu oferują, profesjonalne mikrokomputery przygotowane do wykonywania różnorodnych, ale wzajemnie uzupełniających się zadań obliczeniowych. Jednocześnie precyzują oni najbardziej typowe obszary zastosowań, wychodząc z założenia, że adaptacje do określonych warunków eksploatacji można zapewnić przez dobór odpowiedniej konfiguracji technicznej mikrokomputera oraz instalację właściwego pakietu oprogramowania.
      Zasadniczym sposobem zapewnienia różnorodnych zastosowań mikrokomputerowych jest wyposażenie ich w emulatory typowych końcówek sieci komputerowych oraz pakiety oprogramowania telekomunikacyjnego umożliwiającego współpracę z mikrokomputerami - końcówkami sieci teleprzetwarzania.
      Jakkolwiek obecnie mikrokomputery personalne służą do przetwarzania danych cyfrowych i obróbki tekstów, przewiduje się, że przyszłościowym obszarem zastosowań tych urządzeń będzie digitalizacja danych analogowych (dane podawane głosem będą przekształcone w postać cyfrową) i obrazów ponieważ około 90% informacji przetwarzanych przez człowieka ma taką postać. Ocenia się, że możliwości zastosowania mikrokomputerów są obecnie nieograniczone, liczba rozwiązań wykorzystujących technikę mikroprocesorową urasta coraz szybciej, czy będzie jej kres?
     
 
Marian GNIŁKA
Juliusz HASCHKA

Bajtek dla początkujących

ZX81
      Zacznijmy od sir Clive'a Sinclaira, człowieka, którego komputery przed kilku laty podbiły rynki światowe. Zaczął on od uproszczonych do granic możliwości komputerów ZX 80 i ZX 81. Pierwszy praktycznie w ogóle nie trafił do naszego kraju, drugi jest dość popularny do dzisiaj. Maszynki te nie potrafiły (bez dodatkowych urządzeń) współpracować z niczym, z wyjątkiem magnetofonu i telewizora. Prócz tego posiadały tak małą pamięć, że praktycznie nie stanowiły konkurencji dla programowalnych kalkulatorów. Jeśli dodać do tego prymitywną i szalenie niewygodną klawiaturę oraz mało efektowną grafikę, to trudno uwierzyć, że nie tak dawno wzbudzały one niekłamany zachwyt to nie tylko wśród najmłodszych.
 
ZX Spectrum, ZX Spectrum Plus
      Przebojem pana Sinclaira stał się ZX Spectrum i jego ulepszona wersja ZX Spectrum Plus. Ten stosunkowo prosty komputer posiada pamięć o pojemności 48 KB (kilobajtów). Przez pewien czas produkowana była także tańsza jego wersja dysponująca pamięcią tylko 16 KB.
      Przeznaczony jest w zasadzie do współpracy wyłącznie z magnetofonem. Podłączenie każdego innego urządzenia wymaga stosowania specjalnych złączy - tzw. interface'ów.
      Jak na sprzęt tej klasy, Spectrum posiada zupełnie niezłą grafikę i przyzwoity BASIC. Dysponuje też nieprawdopodobnie wielką biblioteką oprogramowania, z którą konkurować może chyba jedynie Commodore 64.
      Największą wadą Spectrum jest jego niesłychana skłonność do psucia się z byle przyczyny, bądź wręcz bez przyczyny. Jednym z bardziej zawodnych elementów jest klawiatura, szczególnie w pierwszym modelu (bez plusa). Jeśli jesteśmy już przy klawiaturze, to warto wspomnieć o pewnym niezbyt szczęśliwym pomyśle projektantów, który spowodował, że dla użytkowników innych komputerów katorgą jest napisanie nawet krótkiego programu na Spectrum. Ktoś wymyślił, żeby było łatwiej (?), że przyporządkuje się klawiszom całe rozkazy zamiast wypisywać je litera po literze. Ponieważ zaś rozkazów jest kilkakroć więcej niż klawiszy, powstał potwornie skomplikowany system pisania.
 
Timex 2048
      W roku 1986 Centralna Składnica Harcerska sprowadziła do Polski mikrokomputery Timex 2048. Jest to amerykańska wersja ZX Spectrum. w niewielkim tylko stopniu różniąca się od pierwowzoru. Ulepszona została klawiatura, zapewniono możliwość bezpośredniego podłączenia drążków sterowych, monitora, stacji dysków i drukarki.
      Zmiany dotyczyły jednakże nie tylko urządzeń zewnętrznych. Nieco poprawione zastały także możliwości programowe, między innymi grafika. Przy tym udało się zachować zgodność programową z pierwowzorem. Zdecydowana większość programów na Spectrum jest akceptowana przez Timexa.
 
ZX Spectrum 128 Plus
      Spectrum 128 Plus, następca Spectrum Plus miał - w przewidywaniach projektantów i producentów, a przede wszystkim samego sir Clive'a Sinclaira - odziedziczyć popularność swojego poprzednika. Otrzymał on 128 KB pamięci i możliwo pracy w dwóch trybach: tryb 48 (normalne Spectrum) i tryb 128, w którym korzystać może między innymi z lepszej wersji BASIC-a. Poprawione zostały także możliwości dźwiękowe.
      128 Plus wyposażony został w możliwość współpracy z monitorem i bezpośredniego podłączenia drążków sterowych. Zastosowano dość przyzwoitą klawiaturę.
      Praktycznie wszystkie programy napisane dla ZX Spectrum mogą być wykorzystane (oczywiście w trybie 48). Jeśli zaś chodzi o programy dla trybu 128, to nie jest ich zbyt wiele, i może właśnie to było przyczyną, że ten komputer nie stał się nigdy przebojem. A zresztą może było odwrotne.
 
Spectrum 128, Plus 2 i Plus 3
      Z biegiem czasu interesy firmy pana Sinclaira szły coraz gorzej. Oczywiście nie tylko ze względu na niewielkie powodzenie 128 Plus. W efekcie, jego zakłady komputerowe zostały wykupione przez firmą Amstrad, której szefuje pan Alan Sugar albo jak kto woli Alan Cukier (takie nazwisko nosił jego ojciec).
      Postanowiono kontynuować produkcję rodziny Spectrum. W efekcie powstały dwa nowe modele: Spectrum 128 Plus 2 z wbudowanym magnetofonem i Spectrum 128 Plus 3 z wbudowaną stacją dysków trzycalowych. Prócz tego, obydwa komputery mogą się pochwalić klawiaturą zbliżoną w konstrukcji do klawiatury Amstradom 6128.
      Pierwszy z nich trudno nazwać modelem przebojowym. Nienajlepszy magnetofon, brak możliwości podłączenia innego magnetofonu, brak regulacji głośności dźwięku, specjalne drążki sterowe. Wszystko to z pewnością nie przysporzyło mu zwolenników. O ile lepszy okazał się Plus 3. Na szczególną pochwalę zasłu9uje w nim znakomita stacja dysków, zresztą też przeniesiona z Amstrada 6128. Uwagi dotyczące oprogramowania Spectrum 128 Plus dotyczą w pełni modeli Plus 2 i Plus 3.
 
Commodore 64
      Drugim z kolei komputerem, który zdobył sobie w Polsce dużą popularność był Commodore 64. W porównaniu ze Spectrum natychmiast rzuca się w oczy wygodna i znacznie bardziej niezawodna klawiatura. Ale nie jest to najważniejszy walor tego komputera.
      Jego największe atuty to znakomita grafika i dźwięk. Te zalety sprawiły, że gry napisane dla tego komputera należą do najdoskonalszych wśród komputerów domowych. O doskonałości dźwięku świadczą między innymi przyzwoite programy syntezy mowy.
      Ojcem tego komputera był Jack Tramiel (w młodości Jacek Trzmiel - gdzie się nie ruszyć trafiamy na rodaków). Wyszedł on z założenia, że dobry komputer domowy powinien być tani i prosty, ale nie ubogi, wyposażył go więc w możliwość bezpośredniego podłączenia takich urządzeń. jak stacja dysków i drukarka.
      Commodore 64 może oczywiście - jak wszystkie komputery domowe - współpracować z magnetofonem, ale nie jest to już, tak jak w Spectrum, dowolny magnetofon kasetowy, lecz specjalny, skonstruowany dla rodziny Commodore. Trudno powiedzieć, czy jest to wada, czy zaleta. Z jednej strony stawia to użytkownika przed koniecznością dodatkowego wydatku, z drugiej zaś, znacznie poprawa niezawodność działania. Trzeba bowiem przyznać, ze magnetofony te umożliwiają niezwykle szybką i niezawodną współpracą z komputerem.
      Stosunkowo najsłabszą stroną Commodore 64 jest zastosowana w nim niezbyt bogata wersja języka SIC i powolna współpraca ze stacją dysków. Na plus zaliczyć można bardzo dużą ilość dostępnego oprogramowania, tak gier, jak i programów użytkowych.
      Trudno się więc dziwić, że do dzisiaj komputer ten cieszy się powodzeniem na całym świecie, a jeszcze trzy, cztery lata temu był najpopularniejszym komputerem domowym.
 
VIC 20
      Ubogim krewnym Commodore 64 jest VIC 20 lub VC20. Posiada bardzo podobną organizację, ten sam BASIC. Z wyglądu różni się od niego jedynie kolorem. Dysponuje jednak zaledwie cząstką pamięci swego kuzyna. Wynikają stąd rozmaite ograniczenia związane z uboższą grafiką, brakiem niektórych funkcji.
      Jego architektura pozwala jednak na rozbudowę. Można podłączyć dodatkowe bloki pamięci (nie daje to jednak w efekcie Commodore 64), usprawniać system pracy. Dla ludzi posiadających pewną wiedzę jest to więc komputera dużych potencjalnych możliwościach.
 
Commodore 16 i 116
      Sukces Commodore 64 powtórzyć miały modele C 161 i C 116. Głównym ich atutem miała być niska cena. Ktoś doszedł do wniosku, że 64 KB pamięci to zbyt wiele, wystarczy 16. I po raz kolejny okazało się, że nie zawsze tanie oznacza poszukiwane. Żaden z tych modeli nie cieszył się powodzeniem, a w konsekwencji nie doczekały one się zbyt wielkiej liczby programów.
      Do Polski trafiło sporo tych komputerów, głównie za sprawą niskiej ceny. ale ich właściciele szybko przekonali się, jak trudno jest korzystać z komputera bez oprogramowania. Oczywiście są i tacy, którzy je sobie chwalą.
 
Commodore Plus 4
      Ten model miał być następcą słynnego C 6.4. Trzeba zresztą przyznać, że w dużej mierze na to zasługuje. Szczególną uwagę zwraca znakomity BASIC. Teoretycznie jest to komputer nowocześniejszy, ale pomimo to nie znalazł uznania u nabywców. Prawdopodobnie zadziałał ten sam mechanizm, który spowodował, że w latach sześćdziesiątych wszyscy amerykanie chcieli jeździć "chevroletami" model 1957, choć przestano je produkować a na rynku pojawiły się samochody nowocześniejsze.
      Tak więc Plus 4 podzielił los "szesnastki" i "sto szesnastki", także w zakresie oprogramowania. Pozostał jednak nadal znakomitym narzędziem dla tych, którzy komputer kupują po to, by pisać programy samodzielnie.
 
Commodore 128 i 128D
      Po tych doświadczeniach kierownictwo firmy Coomodore doszło do wniosku że model C 64 jest nieśmiertelny i jakikolwiek następny musi potrafić wykorzystywać jego programy. Powstał Commodore 128. Może on pracować w trybie 64 (nie różni się wówczas od C 64) lub w trybie 128, wówczas staje się już prawie komputerem profesjonalnym. Może też pracować w systemie CP/M, który stanowi swego rodzaju wspólny język dla różnych komputerów.
      Ten model zyskał nareszcie uznanie użytkowników. Wydaje się jednak, że częsta nie korzystają oni z pełnych jego możliwości, ograniczając się zwykle do trybu 64 i CP/M. Firmowych programów dla trybu 128 również nie powstało jak dotychczas zbyt wiele.
      Udoskonaloną wersją C 128 jest C 128D, oprócz niewielkiej zmiany wyglądu, różni się on tym, że posiada wbudowaną stację dysków.
 
Amiga 500
      Amiga 500 również należy do rodziny Commodore. Trudno jednak ten komputer porównywać z opisywanymi poprzednio, bowiem Amiga jest komputerem profesjonalnym. Na naszej liście znalazła się z powodu dużej popularności wśród polskich użytkowników. (Choć popularność ta polega zwykle na tym, że... chciałoby się ją mieć).
      Amiga fascynuje wspaniałą grafiką i znakomitym dźwiękiem. Jest wymarzonym narzędziem pracy dla grafików i wielką pomocą dla muzyków.
 
Atari 800XL i 65XE
      Kolejną firmą bardzo popularną w Polsce jest Atari, a to głównie za sprawą komputera Atari 800 XL i praktycznie całkowicie z nim zgodnego Atari 65 XE. Modele te zdobyły sobie popularność dzięki niskiej cenie. W Polsce prawdziwy boom na Atari rozpoczął się w chwili, gdy zaczęły być one sprzedawane w Pewex-ie.
      Porównując dane techniczne można dojść do wniosku, że Atari 800 XL, jest komputerem bardzo podobnym do Commodore 64. Analogiczny mikroprocesor, ta sama pojemność pamięci. Obydwa wyposażone są w cztery generatory, z których każdy może być w Atari wykorzystywany zarówno do wytwarzania dźwięków jak i szumu, obydwa posiadają podobną rozdzielczość ekranu. A jednak nie oznacza to, że Atari posiada wszystkie zalety Commodore.
      Najważniejsza różnica to współpraca z magnetofonem. Zarówno Atari jak i Commodore korzystają z firmowych magnetofonów, lecz robią to z różną prędkością. O ile Commodore 64 najdłuższy program wczytuje (korzystając z programu Turbo) kilkadziesiąt sekund, to na Atari 800 XL trwa to czasem prawie pół godziny. Oczywiście niedogodność ta traci znaczenie w przypadku korzystania ze stacji dysków (w tym przypadku Commodore jest wolniejszy), ale jeśli decydujemy się wyłącznie na zestaw komputer i magnetofon, nie wolno nie brać jej pod uwagę.
      BASIC Atari także nie budzi zachwytu użytkowników, choć w odróżnieniu od Commodore posiada instrukcje graficzne. Zastrzeżenia może budzić również skomplikowany sposób zapisu i wczytywania programów na taśmie lub dysku.
 
Atari 130 XE
      Atari 130 XE różni się od modeli 800 XL i 65 XE jedynie pojemnością pamięci, która została rozszerzona do 128 KB. Pozostałe parametry pozostały bez zmian.
 
Atari 520ST i 1040ST
      Czym dla rodziny Commodore jest Amiga, tym dla Atari są komputery serii ST. Zadziwia równoległość rywalizacji tych dwóch firm. O ile w kategorii komputerów domowych Atari poniosło klęskę, to do dziś nie ustalono - choć próbowano niezliczoną ilość razy - co jest lepsza, Amiga czy Atari ST.
      Bo tak naprawdę, to Amiga i ST są znakomitymi komputerami o bardzo zbliżonych możliwościach. Zbudowane są w oparciu o ten sam mikroprocesor, a wszystko co tutaj zostało napisane o Amidze, w równej mierze odnieść można do ST.
      Ciekawostką jest, że autorem koncepcji Atari ST był nasz znajomy, ojciec Commodore 64, Jack Tramiel. Pogniewał się on bowiem na firmę Commodore i przeszedł do Atari. Wkrótce też został jej szefem. Prawda jakie to proste?
      Okazało się, że Tramiel ma szczęśliwą rękę i znakomite wyczucie. Po sukcesie Commodore 64, jego drugie dziecko, Atari ST okazała się równie udane. Tu należy się wyjaśnienie, że modele 800 XL i pochodne powstały jeszcze przed przybyciem pana Trzmiela do Atari.
 
Amstrad CPC464, 664 i 6128
      Stosunkowo najpóźniej uznanie polskich użytkowników zdobyły komputery Amstrad CPC (na rynek zachodnioniemiecki produkowane przez firmę Schneider). Pierwsze, co rzuca się w oczy w tej rodzinie, to zwarta konstrukcja - komputer w jednej obudowie ze stacją dysków lub magnetofonem i firmowy monitor z zasilaczem, będący integralną częścią systemu.
      Brak latających się wszędzie kabli to nie jedyna zaleta Amstradów. Na uwagę zasługuje między innymi wspaniały BASIC, bardzo szybka stacja dysków (w przypadku modeli 6128 i 664), duża niezawodność, wygoda i trwała klawiatura, dobra grafika i przyzwoity dźwięk. Dźwięk jest jednak nieco gorszy od Commodore 64 i Atari 800 XL, gdyż Amstrady posiadają trzy generatory tonu, ale nie mają generatora szumów.
      Model CPC 464 wyposażony jest w pamięć 64 KB i wbudowany magnetofon. CPC 684 posiada zamiast magnetofonu stację dysków. Był to jednak model przejściowy I obecnie nie jest już produkowany. Prawdziwą modę na Amstrady wywołał dopiero CPC 6128 wyposażony w pamięć 128 K B i stację dysków. Jest on czymś pośrednim pomiędzy komputerami domowymi i osobistymi. Dlatego też raczej nie jest popularny wśród amatorów gier, chętnie z niego korzystają natomiast ci, którym komputer potrzebny jest w pracy zawodowej.
 
Amstrad PCW 8256, 8512, 9512
      Komputery Amstrad/Schneider z serii PCW zdobyły sobie w Polsce niezbyt dużą popularność, choć pewna ich liczba znajduje się w rękach prywatnych. Komputery te projektowane były jako specjalizowane edytory tekstu, czyli mówiąc prościej, głównym ich zadaniem była praca w charakterze inteligentnej maszyny do pisania. Ten rodzaj wykorzystania spowodował, że całkowicie zrezygnowano z kolorów, powiększono natomiast rozdzielczość. Ciekawostką jest prawie całkowity brak pamięci stałej ROM. Zawiera ona tylko niewielki loader służący do wczytania systemu operacyjnego z dyskietki systemowej.
      Oprócz edytora tekstów będącego podstawowym oprogramowaniem komputerów z serii PCW umożliwiają one wykorzystanie programów dostępnych w systemie CP/M. Nie akceptują jednak programów napisanych dla Amstradów CPC pod Amsdosem, w tym także gier komputerowych. Tych ostatnich napisano dla PCW jak dotychczas zaledwie kilka i nic nie wskazuje na to, aby miały powstać nowe. Jest to więc komputer dla tych, którzy potrzebują go jedynie do edycji tekstów, lub dla profesjonalistów korzystających z CP/M.
      Wszystkie trzy wersje wyposażone są w drukarki będące częścią zestawu. PCW 9512 posiada nawet drukarkę rozetkową, niezbyt zresztą przydatną w naszych warunkach ze względu na brak polskich liter. PCW 8256 i 8512 różnią się głównie pojemnością pamięci-256 i 512 KB.
 
Sharp MZ 700 i 800
      Od pewnego czasu pojawiają się na polskim rynku komputery Sharp. Głównym powodem ich popularności jest bardzo niska cena, za którą otrzymuje się komputer z wbudowanym magnetofonem, a w niektórych modelach także i ploterem (czymś w rodzaju drukarki). Trzeba przyznać, że dysponują one bardzo przyzwoitymi możliwościami. Mają jednak jedną wadę, brak oprogramowania. Gry policzyć można dosłownie na palcach, a programów użytkowych też jest niezbyt wiele. Z pewnością więc nie jest to komputer do zabawy, chyba, że będzie to zabawa w programowanie.
 
Roman Poznański

Bajtek 12/93 - Świat przez pryzmat mikrobitów

     
      Podręcznikową skłonnością każdego kronikarza jest wyraźne dzielenie historii na ściśle sprecyzowane okresy. Dla np. historii techniki jądrowej trudno jest jednak określić jej początek - czy ma to być odkrycie polonu lub radu (pierwszych pierwiastków promieniotwórczych (Maria Skłodowska-Curie), pierwsza reakcja jądrowa (1919 rok - Ernest Rutherford), czy może pierwszy reaktor atomowy (1944 rok - Enrico Fermi)? Równie nieścisłe będzie jasne określenie początku ery informatycznej, za które można arbitralnie uznać powstanie pierwszej, w pełni elektronicznej maszyny liczącej - ENIA C (1946 - J.W. Mauchly, J.P. Eckert) lub jakiegokolwiek z szeregu elektromechanicznych arytmometrów - protoplastów dzisiejszych komputerów. Historia mikro komputerów - komputerów osobistych, jest jeszcze trudniejsza do zaszufladkowania, gdyż zawiera przedrostek mikro, który jest raczej intuicyjnie rozumiany niż klasyfikowany merytorycznie. Początek dziejów domowych, elektronicznych maszyn liczących datować można na rok 1978, wybrany ze względu na przełomowe wydarzenia, w sposób jak najbardziej dla dziejopisarza subiektywny.
 
1978
      W dwa lata po tzw. "wydarzeniach radomskich", a na dwa przed powstaniem NSZZ "Solidarność", pod inną długością geograficzną wyprodukowano pierwszy mikroprocesor Intel 8086. Nikt w roku 1978 nie przypuszczał, że ów układ scalony stanie się pierwszym ogniwem ewolucyjnym najbardziej dynamicznie rozwijającej się linii IBM PC. Istnieje więc scalak, lecz nie istnieje mikrokomputer, który byłby w niego wyposażony. Jakie są inne zwiastuny nadciągającej rewolucji mikroinformatycznej?
      Bogaty i zwariowany entuzjasta techniki komputerowej mógł sobie dotychczas kupić maszynę Apple za cenę najmniejszej konfiguracji podstawowej przekraczającą 2000 $, zaskoczeniem więc było pojawienie się Commodore PET, który w pełnym zestawie (8 KB RAM, 14 KB ROM z 8 KB BASIC, 9-calowy monitor mono, magnetofon kasetowy i klawiatura 64 przyciski) kosztował około 25% mniej. Za cenę odpowiadającą dzisiaj komputerowi IBM PC-486 z kolorowym monitorem, można było nabyć maszynę z procesorem Motorola 6502.
      Rok 1978 to także ingres komputera Tandy TRS-80, który był oferowany w "przystępnej" cenie około 1000 $, a posiadał 4 KB RAM oraz możliwość podłączenia do telewizora i magnetofonu kasetowego. Pod koniec roku Apple wprowadza model Apple II, wyposażony w mikroprocesor 6502, 16 KB pamięci operacyjnej (350 ns!), napęd dyskietek 116 KB oraz kolorowy monitor Sony. Pierwsze barwne tryby graficzne to: 280x192 w 6 lub 16 kolorach. Taaaki sprzęt za jedyne 2500 USD.
 
1979
      Drugi rok ery mikrokomputerowej to wprowadzenie mikroprocesora Intel 8088, czyli uproszczonej wersji 8086. Jeśli 8086 był jednym z pierwszych, w pełni 16-bitowych CPU (Central Processing Unit), to w 8088 zrezygnowano z 16-bitowej szyny danych. Intel zdecydował się na wersję mniej skomplikowaną, dla zaspokojenia żądań projektantów i producentów sprzętu komputerowego, którzy wówczas uważali, że sposób przyłączenia 8086 do układów mikrokomputera jest zbyt skomplikowany. Istniejące oprogramowanie dla mikroprocesora 8080 spowodowało implementację rozkazów zgodnych z tym standardem oraz wydzielenie odpowiedniej struktury rejestrów.
      Od roku 1979 rozpoczyna się historia sieci lokalnych LAN (Local Area Network), gdyż firmy Xerox, DEC i Intel wprowadzają standard Ethernet z koncentrycznym przewodem przesyłowym, a Intel produkuje jednoukładowy kontroler dla tego standardu. Hayes Microcomputer Products sprzedaje Micromodem 100, który posiada szybkość przesyłania od 110 do 330 bodów i tym samym rozpoczyna się, trwająca po dziś dzień, dominacja typu Hayes wśród modemów.
      Dojrzałe wersje systemu CP/M (firma Digital Research) są już gotowe i pracują na mikrokomputerze Micromation Z-Plus (procesor Z-80A, 64 KB RAM i opcjonalny dysk twardy 20 MB). Na rynku tanich komputerów osobistych przybywa konkurent dla Commodore PET - Sharp MZ8OK. Maszyna z 6 KB pamięci RAM kosztuje prawie 1000 $. Koniec roku 1979 to poruszenie rynku komputerowego przez zapowiedzi koncernu IBM (International Business Machines) wejścia na rynek mikro. Ale od pomysłu do przemysłu, przyjdzie jeszcze przyszłym entuzjastom Pecetów poczekać.
 
1980
      Pamiętny dla Polski rok strajków i przełomu w dziejach powojennych, był także rokiem pamiętnym w historii komputerów osobistych. Ciesząc się zdobytą wolnością można było swobodnie wyjechać do Europy Zachodniej, gdzie już czekał pierwszy z serii ZX Sir Clive'a Sinclaira - ZX80. Głównym atutem była cena (80 funtów), która złamała magiczną barierę 100 funtów szterlingów na rynku brytyjskim. Sinclair ZX80 posiadał membranową klawiaturkę (nie klawiaturę, lecz jej miniaturkę właśnie), procesor Z80, 1 KB RAM i 4 KB ROM BASIC. Jako natychmiastowy konkurent pojawił się Acorn Atom (protoplasta BBC Micro) w cenie około 2 razy większej.
      Dotychczasowym potentatem pozostaje firma Commodore z modelem PET, który sprzedaje się jak przysłowiowe "ciepłe bułeczki". Apple wypuszcza na rynek następcę modelu II - wersję III z twardym dyskiem, która powoduje nie-omal upadek firmy. W 1980 roku rozpoczyna się ofensywa Atari - użytkownicy mikrokomputerów dostają do rąk modele 400 I 800, wyposażone w procesor 6502. Prawdziwą innowacją, nastawioną przede wszystkim na gry komputerowe, było wprowadzenie grafiki graczy i pocisków (z prawdziwie sprzętowymi "duszkami" - sprites) oraz specjalizowanego układu dźwiękowego Pokey. Zamiast dotychczas stosowanej grafiki 16-kolorowej, wprowadzono nowoczesną - 256 barwną. Atari musi czekać jeszcze 3 lata na poważnego konkurenta w dziedzinie domowej - Commodore C-64.
 
1981
      Prawdziwą rewolucję mikroinformatyczną można datować właśnie od 1981 roku. Dlaczego? Powody są dwa: Sinclair ZX81 i IBM Personal Computer (PC). ZX81 to prawdziwy mikrokomputerek dla każdego. Kosztował wtedy niecałe 150 $ (z zasilaczem sieciowym) i posiadał 1 KB RAM. Sir Clive Sinclair rozpoczął długą drogę, która w efekcie miała wprowadzić komputery domowe do większości domów w Europie, lecz nie przypuszczał chyba, że jego przedsięwzięcie doprowadzi za kilka lat do upadku własnej firmy. Tak sprawdza się stara mądrość historii, że każda rewolucja niszczy własne dzieci.
      13 września 1981, na 3 miesiące przed wprowadzeniem w naszym kraju stanu wojennego, w USA zaprezentowano pierwszą maszynę z rodziny IBM PC. Był to komputer wyposażony w mikroprocesor Intel 8088, 16 KB pamięci RAM oraz interfejs dla magnetofonu kasetowego. Dwa napędy dyskietek elastycznych 5,25" 160 KB były drogim wyposażeniem dodatkowym. Od 1981 roku datuje się początek systemu operacyjnego DOS. DOS 1.0 był bardzo podobny do CP/M, nie pozwalał także na wprowadzanie katalogów dyskowych itp. Do dzisiaj dotrwał z tamtych czasów charakterystyczny kształt obudowy i szereg przerwań zarezerwowanych dla BASIC-a, którego w ROM-ie już nie ma. Pełny zestaw IBM PC (jednostka centralna, monitor mono, drukarka, napędy dyskietek), kosztował niebagatelną sumę 4575 dolarów. I kto by wtedy pomyślał jakie będą perspektywy dla takiego pomysłu giganta IBM.
      W tym samym roku powstają dyskietki 3,5-calowe o zawrotnej jak na owe czasy pojemności 438 KB.
      Commodore wprowadza na rynek nową maszynę - VIC 20, której filozofia różni się od poprzednika - popularnego PET-a. VIC 20 to mikrokomputer podłączany do kolorowego telewizora i specjalnego firmowego magnetofonu kasetowego (PET posiadał własny monitor i magnetofon), wyposażony w bardzo dobry interpreter BASIC-a. Posiadał jedynie 5 KB RAM, a jego sercem był oczywiście mikroprocesor Motorola 6502. Commodore odniósł kolejny sukces finansowy -sprzedaż modelu VIC przekroczyła milion sztuk.
      W pamiętnym grudniu 1981 na rynku brytyjskim pojawił się komputer BBC Micro, który wywołał zarzuty pod adresem korporacji radiowo-telewizyjnej BBC (British Broadcasting Company), związane z zajęciem się czymś tak komercyjnym jak maszyny cyfrowe, lecz dzięki temu mikrokomputerowi Wielka Brytania stała się jednym z najbardziej zinformatyzowanych krajów w świecie. BBC Micro pracował w oparciu o 2 MHz 6502, posiadał 16 KB RAM i doskonałą grafikę w ośmiu trybach: od 640x256 w dwu kolorach, do 40x25 w ośmiu barwach.
      Firma Acorn zamierzała współpracować przy rozwoju BBC Micro, zamierzając dołączyć teletekst, drugi procesor 6502 I Z80, lecz plany spaliły na panewce. I tak, w swej podstawowej konfiguracji maszyna BBC przewyższała szybkością pracy najnowszy IBM PC.
      Koniec roku 1981 w Polsce nie był wesoły, pamiętam doskonale jednodniowe (właściwie jednonocne) zawieszenie godziny milicyjnej na sylwestra, lecz wydarzenia na światowym rynku mikrokomputerowym dawały entuzjastom domowej informatyki nadzieję na następny rok pełen zmian i co ważniejsze, nowych, przystępniejszych cen.
 
1982
      Na początku roku 1982 pojawia się pierwszy poważny konkurent dla IBM PC - 1 6-bitowy Sinus 1. W cenie prawie 5000 S można było otrzymać maszynę ze 128 KB pamięci operacyjnej, dwoma napędami dyskietek, monitorem i interpreterem BASIC-a. Drugim zwiastunem rywalizacji w zakresie maszyn kategorii PC był DEC Rainbow, który posiadał już typową dzisiaj klawiaturę ze 101 przyciskami, wyodrębnionymi klawiszami funkcyjnymi, numerycznymi i sterującymi ruchem kursora. Prawdziwym hitem roku stał się jednak Sinclair ZX Spectrum.
      W czerwcu 1982 rozpoczęto sprzedaż jednej z najpopularniejszych domowych maszynek cyfrowych, która odniosła bezprecedensowy sukces. W cenie 250 $ mieścił się mikrokomputer z 16 KB RAM, procesorem Z80, podłączany do zwyczajnego telewizora i magnetofonu kasetowego. Zapowiedziano na najbliższy rok system Microdrive dla zapisu danych i programów na szybkich taśmach magnetycznych. ZX Spectrum posiadał niezbyt wygodną gumową klawiaturę, specyficzny system wprowadzania poleceń kombinacją klawiszy, lecz entuzjastom komputerów te drobne niedogodności zupełnie nie przeszkadzały. Pod koniec roku sprzedawano model z 64 KB pamięci, z których jedynie 48 KB było dostępnych dla użytkownika jako RAM. Pomimo takich ograniczeń, komputerek ten jest do dziś intensywnie użytkowany, co świadczy o wyjątkowo starannym i przemyślanym projekcie. Proporcja ceny do możliwości okazała się niezwykle korzystna i Sir Clive Sinclair odniósł kolejny sukces.
      Na rynku oprogramowania ugruntowują swą pozycję nazwy dobrze znane dzisiaj: dBase, WordStar, WordPro. Tak, historia software-u podąża jak cień za rozwijającym się sprzętem.
 
1983
      Rok, w którym zidentyfikowano wirusa HIV i Lech Wałęsa otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, był pamiętny dla sympatyków firmy Commodore. Właśnie w 1983 zaprezentowano Commodore C64, następcę VIC-20. Przeznaczony dla domowych zastosowań, w tym głównie gier, posiadał grafikę graczy i pocisków, specjalizowany układ dźwiękowy SID (Sound Interface Device) o możliwościach porównywalnych z małym syntezatorem, oraz niezbyt udany BASIC. Commodore C-64 okazał się mikrokomputerem sprzedawanym chyba najdłużej w historii, co może oznaczać symboliczny sukces procesora Motorola 6502 nad Z80. Do dzisiaj w polskich sklepach dostępny jest C-64, który nieznacznie odbiega od swego pierwowzoru, a jego użytkownicy nadal są zadowoleni z emocji przy graniu na tej maszynie. Commodore opanował tym modelem co najmniej 30% rynku komputerów domowych w połowie lat osiemdziesiątych, a liczba sprzedanych sztuk w ciągu 1 roku przekroczyła w samej tylko Wielkiej Brytanii 500 tysięcy.
      Na rynku oprogramowania pojawia się w 1983 roku ofensywnie nastawiona firma Microsoft. Takie nazwy jak MS-DOS czy MS Word są dziś doskonale znane. W 1983 zaczęto reklamę środowiska graficznego Windows, lecz na pierwszą odsłonę trzeba będzie poczekać dwa lata. Wśród konkurentów IBM PC widoczne są nazwy Tulip, Lynx, ACT, Texas Instruments, które pozostają na rynku do dziś. Rok 1983 to także przełomowa data w historii arkuszy kalkulacyjnych - na rynek wchodzi Lotus 1-2-3, który przyćmiewa dotychczasowe programy o zapomnianych nazwach: Vu-Calc, PlannerCalc, czy (znany z wykopalisk) VisiCalc. Lotus 1-2-3 wyznacza standard w dziedzinie arkuszy i będzie rozwijać się z burzliwą intensywnością.
 
1984
      Wydarzenia w krótkiej, lecz lawinowo się rozwijającej historii mikrokomputerów, zaczynają przypominać prawdziwy strumień. Rok 1984 to początek krzywej upadku imperium Sinclair-a. Model Sinclair QL, całkowicie niekompatybilny z ZX-Spectrum, pomimo nowatorskiej konstrukcji (procesor Motorola 68000, 128 KB RAM, dwa napędy Microdrive), możliwości pracy wielozadaniowej graficznego interfejsu użytkownika, przyniósł Sir Cliveowi straty. Niestety, bogate oprogramowanie i gry dla poprzednika modelu OL - ZX Spectrum, które nie mogło być przeniesione na nową maszynę, spowodowało fiasko nowego Sinclair'a.
      Do pary najpopularniejszych komputerów domowych (ZX Spectrum i C-64) przybywa konkurent. jest nim Amstrad CPC-464. Bazujący na procesorze Z80, wyposażony w 64 KB RAM, zintegrowany magnetofon kasetowy, zewnętrzny zasilacz i kolorowy monitor, rozpoczyna walkę o rynek europejski. Jego cena (około 600 5) znajduje się w widełkach ZX Spectrum - C-64.
      Rok 1984 to w rodzinie IBM PC model XT z twardym dyskiem 10 MB, 128 KB RAM i kolorowym monitorem za "jedyne" 7790 dolarów. Ale najważniejsze dla rozwoju linii PC to wyprodukowanie przez Intel procesora 80286. IBM niemalże natychmiast konstruuje znany model AT: 512 KB RAM, twardy dysk 20 MB, napęd dyskietek wysokiej gęstości 1,2 MB 5,25" i koprocesor 80287. Cena zakupu - bagatelka 8600 $. Dziś to jakby 143 miliony złotych.
      W tym samym roku rozpoczyna się ofensywa drukarek Epson-a. Standard FX-80 datować można na 1984. W dziedzinie systemów operacyjnych nadal "łeb w łeb" DOS i CP/M, z dużą niewiadomą co do ostatecznego sukcesu.
 
1985
      To właśnie osiem lat temu rozpoczęła się długa batalia dwóch firm o rynek komputerów domowych, ze szczególnym uwzględnieniem gier i mniejszym, małego biznesu. Mowa oczywiście o konkurencji pomiędzy Atari a Commodore. W roku 1985 ukazuje się popularny do dziś Atari 520ST i pierwsza Amiga - Commodore Amiga 1000. Obydwa komputery wyposażone są w ten sam procesor - Motorola 68000, 512 KB RAM, lecz różnią się specjalizowanymi układami do wyświetlania grafiki i generowania dźwięku. Zarówno Atari jak i Commodore posiadały graficzny system operacyjny, przewyższający prostotą i naturalnością interpreter poleceń MS-DOS z IBM PC. Maszyny te zostały zaprojektowane z uwzględnieniem potrzeb małych przedsiębiorstw, lecz wkrótce stało się jasne, że głównym ich zastosowaniem są coraz wspanialsze gry komputerowe.
      Oprócz pierwszej Amigi, Commodore oferuje następcę popularnego C-64, którym jest C-128. Ta nowatorska konstrukcja posiada strukturę dwuprocesorową - Motorola 6510 i Zilog Z80A, znacznie poprawioną grafikę oraz po prostu dobry BASIC. C-128 może być uruchamiany w trybie Commodore C-128, zgodnym (niestety nie do końca) z C-64 lub w trybie z inicjowanym systemem CP/M. Niestety brak dobrego oprogramowania i przywiązanie użytkowników do "starego, dobrego" C-64, powoduje brak zainteresowania rynku tą konstrukcją.
      Amstrad po introdukcji modelu CPC 464 wprowadza następców - CPC 664, oraz CPC 6128. Ten ostatni wyposażony jest w kolorowy monitor i nietypową 3-calową stację dysków, której standardu nie udaje się wylansować. Upór firmy w stosowaniu 3-calowych dyskietek staje się jedną z przyczyn upadku serii bazującej na procesorach ośmiobitowych Z80A. Szkoda, gdyż w zapomnienie odchodzi tak udana konstrukcja jak Amstrad PCW 8256 (Personal Computer Wordprocessor, zaprezentowany również w 1985 roku.
      Rok 1985 to narodziny nowego pojęcia DTP (DeskTop Publishing). Apple wprowadza ten termin w odniesieniu do duetu: Aldus PageMaker i drukarka laserowa. W dziedzinie edytorów tekstu gruntownej modyfikacji ulega WordStar, zmieniając oblicze na WordStar 2000. Pojawia się Wordperfect, którego kolejne generacje cieszą się niesłabnącym powodzeniem. Użytkownicy PeCetów otrzymują pierwszą serię wyśmienitych, lecz drogich Compaq-ów, pochodzących z firmy założonej przez zespół inżynierów z Texas lnstruments. Model DeskPro286i można uznać za pradziadka dzisiejszego DeskPro486i oraz pradziadkowego wujka dla DeskPro486M. I tak kończy się ten rok, naznaczony najwyraźniej dwoma literami A: Atari i Amiga, których współzawodnictwo dopiero się rozpoczęło.
 
1986
      W historii atomistyki XX wieku rok 1986 zostanie zapisany jako początek jednego z największych eksperymentów w dziedzinie badania wpływu promieniowania na organizmy żywe. Nazwa ukraińskiego miasteczka Czernobyl przeszła do dziejów współczesnych, i oby stanowiła przestrogę dla potomnych.
      Zanim jeszcze nastąpiła katastrofa, światło dzienne zdążył ujrzeć najnowszy mikrokomputer ze stajni Amstrada - PC 1512. Jak sama nazwa wskazuje był to PeCet, zgodny ze standardem IBM, wyposażony w procesor Intel 8086, 512 KB pamięci RAM, napęd dyskietek 360 KB i grafikę CGA. W cenie 800 $ można było otrzymać maszynę z aż w dwoma systemami operacyjnymi: MS-DOS 3.2 i DR DOS. Reklamowany jako szybszy od oryginalnych IBM, trafił w krytyczny moment rozwoju procesorów rodziny Intela: w roku 1986 pojawia się układ 32-bitowy czyli 80386. Pierwszym mikrokomputerem z popularną dziś 386-stką był ALR (Advanced Logic Research), lecz dzisiaj powszechnie pamiętany jest Compaq DeskPro386. Maszyna ta posiadała 640 KB RAM, z możliwością rozbudowy do 8 MB, twardy dysk o kolosalnej jak na owe czasy pojemności 130 MB i grafikę EGA. W dziedzinie PC odnotować należy pierwszego komputera przenośnego z ekranem ciekłokrystalicznym - PC-Convertible.
      W tym samym czasie Atari rozbudowuje model 520ST do 1040ST, a Apple wypuszcza na rynek model Mac Plus, dysponujący otwartą architekturą. To właśnie w Mac-u zastosowano po raz pierwszy interfejs SCSI (Small Computer System Interface) pozwalający podłączyć do 8 urządzeń zewnętrznych.
      W tragicznym roku katastrofy nuklearnej i kosmicznej (spłonął wahadłowiec Challenger), można powiedzieć iż rozpoczęły się siłowe zmagania czołowych firm komputerowych o rynek maszyn domowych. Wprowadzenie procesora Intel 80386 do popularnych mikrokomputerów oznacza nieustanną ingerencję najnowszej technologii w nasze życie codzienne.
 
1987
      Lawinowo tocząca się historia mikro-komputeryzacji w roku 1987 zatacza małe koło. Na arenę usiłuje znów wkroczyć Sir Clive Sinclair z najnowszym dzieckiem - Cambridge Computer Z88. Ten prekursor dzisiejszych palmtopów, rozmiarem nie przekraczający kartki A4, a masą 1 kg, oferował użytkownikowi zestaw najpotrzebniejszych narzędzi: arkusz kalkulacyjny, edytor tekstu, terminarz, kalkulator i język programowania BBC BASIC. Po raz pierwszy zastosowano w nim system oszczędzania energii - Dozy.
      Wśród komputerów opartych na procesorze Intel pojawia się nowa rodzina - IBM PS/2. Wkraczają na rynek specjalnie zaprojektowane w technice Micro Channel, aby podołać wymaganiom nowego, graficznego systemu operacyjnego OS/2, z okrętem flagowym - modelem 80 na czele. IBM PS/2 80 to mikrokomputer z procesorem 80386, 20 MHz, 2 MB RAM i 115 MB twardym dyskiem. Najprostszy i w założeniu najpopularniejszy, model - 30 okazuje się niewypałem - system OS/2 nie może na nim pracować. Czyżby był źle zaprojektowany? Niestety, dopiero wersja druga OS-a zostanie doceniona wśród klientów.
      Rok 1987, pamiętny ze względu na lądowanie dziewiętnastolatka z RFN, Mathiasa Rusta na Placu Czerwonym, jest czasem ekspansji technik DTP. Atari wprowadza połączenie Mega ST z drukarką Atari Laser, Apple inauguruje Mac-a SE i w chwilę później model II, który w połączeniu z programem QuarkXPress stał się podstawowym narzędziem wydawniczym po dziś dzień. Może dopiero PageMaker 5.0 z 1993 i QuarkXPres dla IBM PC zdołają przełamać ten impas.
      W pierwszej połowie 1987 światło dzienne ujrzała nowa Amiga - model 2000. Konstruktorzy z Commodore próbowali zbliżyć ją do standardu IBM PC, poprzez możliwość włączania PeCetowych kart rozszerzeń. Prawdziwą jednak rewolucją okazały się trzy specjalizowane układy: Agnes, Paula i Denise. Druga połowa roku to pierwsza odsłona Nintendo - popularnych dzisiaj konsoli do gier elektronicznych oraz nowego modelu małego Atari - 65XE. Warto też odnotować próbę wprowadzenia supermikrokomputera Acorn Archimedes, którego konstrukcja bazowała na procesorze RISC (Reduced Instruction Set Computer).
      W dziedzinie oprogramowania pojawia się nakładka DESQV1ew, arkusz kalkulacyjny Microsoft Excel (poważny konkurent Lotus-a 1-2-3), Ventura Publisher oraz pakiet zintegrowany Microsoft Works. Oczywiście, tytułów jest wielesetkroć więcej, lecz wymienione zostały chyba najbardziej znaczące.
 
1988
      Na rok przed obradami okrągłego stołu, w czasie gdy nikt nie spodziewał się jeszcze aksamitnej rewolucji w połączonej wtedy Czechosłowacji, Steve Jobs, współtwórca Apple, zaskoczył wszystkich swoim pomysłem - NeXT. Mikrokomputer umieszczony w Czarnej, sześciennej obudowie, "napędzany" 25 MHz Motorolą 68030 z koprocesorem 68882 i sygnałowym procesorem cyfrowym (DSP) dla rejestracji i odtwarzania dźwięku, nowatorskim wyświetlaczem PostScriptowym (niestety tylko obraz monochromatyczny) był naprawdę innowacją. Zastosowano w nim napędy dyskietek 2,88 MB, szynę systemową znaną z Apple - NuBus oraz zainstalowano oprogramowanie będące prekursorem dzisiejszych Multimediów: słownik Webster-a i dzieła wszystkie Williama Shekespeare-a.
      Drugą sensacją było wyjaśnienie sekretu tajemniczego procesora Intel P9. Okazał się nim układ 80386SX, różniący się od właściwego 80386 (zwanego dziś 80386DX) szerokością szyny danych, wynoszącą 16, a nie 32 bity. Przez takie ograniczenie zmalała szybkość pracy procesora, lecz jednocześnie spadła znacząco jego cena, a także cena płyt glównych opartych na tym układzie. Pierwszym PeCetem wyposażonym w 386SX był Compaq 386S z kartą grafiki VGA, 4 MB RAM i 40 MB twardym dyskiem. Objawienie mikroprocesora 80386SX, sprowokowało opinię o zmierzchu maszyn opartych na 80286, która jak dziś wiadomo okazała się słuszna.
      Do walki o rynek PC wkroczył już Amstrad, lecz w tym roku podbija on rynek europejski modelem Amstrad 2000, w którym po raz pierwszy wmontowano kartę graficzną Paradise VGA. Walka o dominację w dziedzinie profesjonalnych komputerów powoduje powstawanie coraz potężniejszych maszyn, których przykładem jest Atari Abaq z transputerem Inmos, pozwalającym na szybką obróbkę grafiki TrueColor czyli 24.-bitowej. Rok 1988 pamiętać powinni użytkownicy sprzętu firmy Dell, gdyż właśnie od tej daty liczy się jej obecność wśród producentów komputerów zgodnych ze standardem IBM PC. Pierwszy model Dell-a został nazwany skromnie - Dell 200.
 
1989
      Polski okrągły stół zapoczątkował przemiany ustrojowe w Europie Wschodniej, których najbardziej spektakularnym i widowiskowym zwieńczeniem było zburzenie muru berlińskiego i spotkanie kanclerza Kohla z premierem Modrowem przy Bramie Brandemburskiej. Rok 1989 można też nazwać przełomowym w dziedzinie komputerów podręcznych. Przy spadającym popycie na model ST, Atari wprowadza palmtop Portfolio, z oprogramowaniem zawierającym system operacyjny DOS 2.11, arkusz kalkulacyjny, książkę adresowo-telefoniczną, kalendarz, kalkulator oraz aplikacje do wymiany danych z komputerami klasy IBM PC.
      Apple Portable, poprzednik modelu PowerBook to typowy laptop, klasy do której zaliczyć można i Zenitha MinisPort. Ten ostatni mikrokomputer szybko doprowadził firmę do rozstroju, gdyż nikt nie chciał kupować maszyny z nietypowymi dyskietkami. Konserwatywne upodobania użytkowników, ich przywiązanie do istniejącego już standardu, jest chyba najsilniejszym czynnikiem moderującym nowatorskie pomysły (a czasem wymysły) producentów.
      Firma Apple wprowadza nowe komputery: Macintosh IICi i SE/30. Obie maszyny posiadają już nowy procesor Motorola 68030, a różnią się ilością pamięci operacyjnej i wielkością twardych dysków. Model SE/30 dotrwał praktycznie bez zmian do jesieni roku 1992. Stałym zagrożeniem dla coraz szybszych "jabłuszek" są nowe procesory Intel-a, a zwłaszcza 80486, który pojawia się w kwietniu 1989. Najnowszy IBM - PS/2 70, wyposażony jest teraz w CPU 486 25 MHz, 8 MB RAM i 120 MB dysk twardy z interfejsem ESDI. Równolegle wprowadzane są szybsze odmiany procesora 80386, Jeśli pierwsze modele osiągały 20 lub 25 MHz, to teraz taktować je można zegarem 33 MHz. Wzrost szybkości będzie już niewielki - do 40 MHz w 1992/93 roku, czyli jedynie o około 18%. Całe szczęście dla gospodarstw domowych - części elektroniczne tanieją, co ma znaczenie dla raczkującej gospodarki wolnorynkowej naszego kraju. Aha - mamy pierwszego (jednym głosem przegłosowanego, czyli "jednogłośnego") prezydenta Trzeciej Rzeczypospolitej. Z takim bagażem wkraczamy w rok 1990.
 
1990
      Ostatnie dziesięciolecie dwudziestego wieku rozpoczyna się od kilku znaczących faktów w obrębie świata mikrokomputerów osobistych. AMT wprowadza na rynek markowych PeCetów pierwszy tani klon 486. Maszyna z 2 MB RAM, 40 MB twardym dyskiem, monitorem monochromatycznym i procesorem 80486 25 MHz kosztuje, bagatelka - prawie 10000 $. Gigant IBM usiłuje wylansować ogniwo pośrednie w ewolucji elektronicznej: AS/6000. Pod tym symbolem kryje się stacja robocza z procesorem RISC, lecz znany problem braku oprogramowania użytkowego ogranicza grono nabywców, pomimo ceny porównywalnej z kosztami ponoszonymi przy zakupie nowych IBM PC-486.
      W 1990 na szerokie wody wypływają dyskietki krzemowe PCMCIA dla PeCetów. Poqet PC jako pierwszy palmtop pozwalał na zastosowanie tej nowej techniki dla pamięci masowej w komputerach. Hewlett Packard sprzedaje najnowszą wersję laserowej drukarki HP III, dla której zastosowano technikę RET (Resolution Enhancement Technology) poprawiającej jakość druku.
      Apple wypuszcza na rynek najszybszą maszynę - Mac-a IIfx, zaopatrzonego w wypróbowany procesor Motorola 68030 (pomimo wyprodukowania nowszego układu 68040), lecz pracujący z szybkością 40 MHz. Dla Macintoshy opracowano superszybką kartę graficzną opartą na procesorze AMD 29000. Cena takiego zestawu przekraczała prawie dwukrotnie cenę zwyczajnego IBM PC-486.
      Dotychczasowy atut "jabłuszek" - przyjazne, graficzne środowisko dla użytkownika, staje się udziałem PeCetów. W roku 1990 Microsoft prezentuje Windows 3.0, które zbierają entuzjastyczne opinie. Wprowadzone zmiany nadają wersji 3.0 zupełnie nową jakość niż wadliwie działającej 2.0. W niespełna miesiąc po prezentacji najnowszych "okienek" na rynku pojawiają się komputery o opinii przeznaczonych dla niewymagających użytkowników MS Windows. Są to maszyny z procesorem 386SX taktowanym zegarem 20 MHz. Lotus robi pierwszy poważny błąd skupiając się na arkuszu kalkulacyjnym dla systemu OS/2, zamiast Windows 3.0, co powoduje chwilową utratę nowego pola na rzecz MS Excel. Generalnie ujmując, nowe środowisko okienkowe spowodowało zmianę na rynku oprogramowania i modyfikację sposobu pracy większości użytkowników komputerów klasy IBM PC.
      Pomimo wrażenia o dominacji PeCetów rzeczywistość nie została jeszcze zmonopolizowana przez klony Błękitnego Giganta. Commodore prezentuje nowy model Amigi - Amigę 3000, wyposażoną w szybki procesor 68030 33 MHz. Doskonała dla zastosowań graficznych, nie spełnia jednak oczekiwań producenta - wejścia Commodore w świat maszyn Unix-owych. Koniec roku zamknięty zostaje hasłem programowania obiektowego (Object Oriented Programming), gdyż wśród wielu kompilatorów przebija się ku popularności Borland C++.
 
1991
     W tym roku wydarzył się międzynarodowy incydent, który zdążył przejść do klasyki gier komputerowych. Mowa oczywiście o operacji Pustynna Tarcza, która 17 stycznia przeistoczyła się w pustynną burzę. Wśród wielu relacji z bliskowschodniego frontu podkreślić warto dwa fakty: wysoką skuteczność przeciwrakiet Patriot współpracujących z systemem satelitarnym oraz obezwładnienie obrony przeciwlotniczej Iraku ofensywą elektroniczną. Tymczasem w walce o klientów na rynku mikrokomputerowym pojawia się testowa wersja (beta) nowych "okien" - Windows 3.1. Produkt ten, zaledwie w rok po poprzedniej wersji, przyniesie firmie Microsoft kolejny sukces. Do ugruntowania tej pozycji przyczynia się przebogate oprogramowanie dla tego środowiska: słynny pakiet graficzny Corel, Word, Excel 3.0, Lotus 1-2-3 dla Windows, PageMaker... Siła Microsoftu rośnie, a IBM w walce software-owej staje się znacznie osłabiony. Po sukcesie najnowszych "okien" Microsoft zapowiada Windows NT, które mają ukazać się w następnym roku, czyli nieomal z biegu. Oprócz najnowszego środowiska Windows pojawia się DOS 5.0, zastępując przestarzałą wersję 3.3 i nieudaną 4.0.
      W wyniku ciągłej rywalizacji na rynku PC pojawiają się maszyny z procesorem 486SX, będącym tańszą odmianą pełnego 80486 (486DX), a różniącym się brakiem koprocesora matematycznego i mniejszą częstotliwością zegara. Dwa razy mniejsza cena powoduje jednak duże zapotrzebowanie na maszyny wyposażone w ten mikroprocesor. Dużą innowacją w dziedzinie notebooków okazał się układ Intel 386SL, charakteryzujący się mniejszym poborem prądu niż klasyczny 386. Dzięki niemu możliwe okazało się przedłużenie czasu pracy komputerów podręcznych do 3 lub 4 godzin bez konieczności doładowywania akumulatorów. Zapotrzebowanie na przenośne maszyny spowodowało powstanie udanego modelu Apple PowerBook, który popularnością dorównał renomowanym laptopom Compaq i Toshiba. Apple zapowiada w 1991 roku prace nad palmtopem Newton, który ma być sterowany pismem odręcznym.
      Koniec 1991 roku to rozpad Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) i koniec przywództwa Michaiła Gorbaczowa, którego miejsce zajmuje Borys Jelcyn, zyskujący popularność zwłaszcza za odważne stanowisko w czasie sierpniowej próby puczu w Moskwie. W tym samym czasie Intel kończy produkcję procesorów 80286 I zapowiada rychły zmierzch układu 80386, na korzyść najmłodszego dziecka - 486. Los posiadaczy popularnych jeszcze AT-ek wydaje się przesądzony - "No Future", czas przesiąść się przynajmniej o stopień wyżej.
 
1992
      Rok ubiegły nie może zostać odebrany jako czas dominacji komputerów zgodnych z IBM PC. Przecież to właśnie niedawno temu do głosu doszła rywalizacja dwóch wielkich A: Atari i Amiga. Mowa oczywiście o najnowszych produktach: Atari Falcon i Commodore Amiga 1200 i 4000. O ile Amiga 4000 przeznaczona została dla zamożnych odbiorców, to model 1200 desygnowany jest przede wszystkim dla domowych użytkowników. Z Amigą konkuruje Atarowski "Sokół", wyposażony w nowszy i wydajniejszy procesor Motorola 68030 (A-1200 tylko 68020), lecz przegrywający w dziedzinie grafiki. Praktyka wykazuje rynkową przewagę strategii firmy Commodore nad Atari, co może doprowadzić do upadku udanej konstrukcji Falcon-a.
      Apple wprowadza najnowsze maszyny serii Quadra, które mają zastąpić poszczególne modele Mac-a II, przewyższające zarówno ceną jak i wydajnością swych poprzedników. Stają się idealne dla wydawnictw jako stanowiska DTP, lecz wymagają sporego kapitału inwestycyjnego. Hewlett Packard dociera do aktualnego kresu możliwości tanich modeli drukarek laserowych - HP 4 z rozdzielczością 600 dpi (dots per inch) i ceną poniżej 3200 $.
      W rodzinie "kompatybilnych" z IBM powolne zmiany: procesor 486DX2, pracujący dwukrotnie szybciej niż cała płyta główna, atak systemowy Big Blue IBM przeprowadzony za pomocą wersji OS/2 2.0, oraz ostateczna wersja środowiska MS Windows 3.1. Pomimo, że OS/2 2.0 jest w pełni 32-bitowym systemem operacyjnym, nie korzystającym z DOS-u (Windows to tylko 16 bitów i podpórka dla DOS-u), reklamowanym jako środowisko lepsze dla programów "okienkowych" niż same "okna", to IBM ma duże trudności w przebiciu się do szerokiego grona użytkowników.
      Wraz z Windows 3.1 pojawia się zagadkowe hasło Multimedia, oznaczające oprogramowanie łączące informację wizyjną i dźwiękową. Animacja, nagrania głosu i muzyki, wchodzą do kanonu nowoczesnego komputera. Są już aplikacje czytające dane liczbowe, niestety jedynie po angielsku. Procesor 486 wkracza do maszyn przenośnych - laptopów i notebooków, pozwalając w małej teczce przewozić mikrokomputer o mocy obliczeniowej rezerwowanej kilka miesięcy temu dla dużych stacji roboczych. Producentem popularnej 486-stki jest już nie tylko Intel, lecz także AMD i Cyrix. Dzięki wzrastającej konkurencji stale spadają ceny, tak że nawet Compaq i IBM spuszczają z tonu. Nowe serie Compaq Prolinea i Compaq Contura (notebook) są już przeznaczone dla masowego odbiorcy, w cenie popularnych klonów tajwańskich, lecz o jakości gwarantowanej przez renomowaną firmę. Oby tak dalej, korzyść dla użytkowników ewidentna.
 
1993
      Bieżący rok miał przynieść długo oczekiwane innowacje. Przede wszystkim Pentium - najnowsze dziecko Intela, zaprezentowane na Cebicie, lecz nie wdrożone do masowej produkcji jakiegokolwiek mikrokomputera. Ponadto - zapowiadane miesiącami - Windows NT, nowy system operacyjny, który ma akceptować wszystkie tradycyjne aplikacje "okienkowe". Pen Computlng, czyli sterowanie mikrokomputerem poprzez pióro elektroniczne z zastosowaniem techniki rozpoznawania pisma również ma ujrzeć światło dzienne w roku 1993. W dziedzinie DTP przeniesienie oprogramowania z Apple na IBM - QuarkXPress for Windows oznacza złamanie dominacji fotoskładu opartego na "jabłuszkach". Być może najnowszy PageMaker 5.0 dopomoże w awansie PeCetów do rangi profesjonalnego sprzętu do łamania czasopism. Jak zwykłe - zapowiedzi i nadziei jest wiele, a co z tego wyniknie będzie można podsumować na początku 1994 roku.
 
(TG)